ΑΘΗΝΑ. Το Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων «Exapsalmos.gr» των Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του Σωτήρη Τζούμα, δημοσίευσε την Τετάρτη 10 Απριλίου τον επικήδειο λόγο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου για την 19η επέτειο από την εκδημία του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Ιακώβου. Αναδημοσιεύουμε τον επικήδειο στη σημερινή μας έκδοση με την υπενθύμιση ότι δεν επιτράπηκε στον μακαριστό Χριστόδουλο να προστεί της Εξοδίου Ακολουθίας.

Ιδού ο επικήδειος του Χριστοδούλου για τον Ιάκωβο:

«Ενας μεγάλος, ένας ανεπανάληπτος ηγέτης της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, ένας αταλάντευτος και ανυποχώρητος μαχητής του Καλού για τον κόσμον όλον, ένας ένζηλος σημαιοφόρος της ιδέας της ειρήνης, ένας εμπνευσμένος οραματιστής της ενότητος των Εκκλησιών, ένας γνήσιος Έλληνας πατριώτης, συνειδητός θεματοφύλακας των ελληνορθοδόξων παραδόσεων στη μεγάλη αυτή Αμερικανική Ηπειρο, ένας νοσταλγικός αγωνιστής της ελευθερίας, ένας ηρωικός πρόμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένας αληθινός φιλόσοφος της αλήθειας και των ανθρωπίνων πραγμάτων, ο προκείμενος νεκρός, ο Αρχιεπίσκοπος πρ. Αμερικής Ιάκωβος δεν ζη πια μαζί μας.

‘Δεν θα θρηνήσουμε’ -διδάσκει ο μέγας Γρηγόριος ο Θεολόγος- ‘αυτόν που έφυγε, διότι είναι περισσότερον από καλά εκεί που πήγε’… Αλλά, ‘θα τον τιμήσουμε, διότι τούτο είναι ‘‘χρέος, απάντων χρεών δικαιότατον’’ (Εις Καισάριον τον εαυτού αδελφόν, 1) και θα κλάψουμε γι’ αυτόν, διότι το έργο και η προσφορά του μας υποχρεώνουν να σταθούμε ενώπιόν του και δακρύοντες, και θαυμάζοντες. Δακρύοντες μεν για την ενσώματη απουσία του από κοντά μας, θαυμάζοντες δε για το μέγεθος του επιβλητικού του έργου ως Πνευματικού Ποιμένα και Πατέρα, και ως Ελληνα σθεναρού αγωνιστή για τα δίκαια της Ομογένειας και της Πατρίδας, για τα δίκαια κάθε ανθρώπου’.

Αυτή η συνείδηση του χρέους ήταν εκείνη που κατηύθυνε σε όλη του τη ζωή τη σκέψη και τη δράση του Ιακώβου. Από τότε που νεαρός θεολόγος φόρεσε το τιμημένο ράσο, μέχρι τα βαθειά γηρατειά όταν ως ελαία κατάκαρπη αξιωνόταν να βλέπει τα πνευματικά του έκγονα ‘ως νεόφυτα ελαιών’ να κάθονται κύκλω της τραπέζης του. Σεις που είσθε εδώ σήμερα και όλη η Ομογένεια της Αμερικής τον γνωρίσατε ως Αρχιεπίσκοπό σας με το στιβαρό χέρι και το αετίσιο βλέμμα, με το ακατάβλητο θάρρος και τον ασίγαστο πόθο να μάχεται σε όλα τα επίπεδα, ως γνήσιος Ελληνας Ορθόδοξος Ιεράρχης ταυτόχρονα δε και ως Ηγέτης. Πάλαιψε με όλες του τις δυνάμεις να προβάλει την Ομογένεια, να την στηρίξει στις αρχές και αξίες του Χριστιανισμού. Και σήμερα, αυτή η Ομογένεια διαπρέπει στη μεγάλη και φιλόξενη τούτη χώρα.

Ο Ιάκωβος είχεν όσον ολίγοι συνείδηση ότι ο Ελληνας Ιεράρχης πέραν από την Ποιμαντική, έχει και την ευθύνη να υπερασπίζεται την ελληνικότητα μέσα στις ψυχές μας. Ακουγε τις φωνές εκείνων που ισχυρίζονταν ότι η μέριμνα του Ιεράρχη για τον Ελληνισμό δεν του ανήκει πια. Ακουγε εκείνους που του ζητούσαν να περιορισθή στα καθαρά εκκλησιαστικά του καθήκοντα και να μη αναμειγνύεται με αλλότρια, δηλαδή με τα σχολεία, με τη γλώσσα, με την εθνική συνείδηση, με τις ρίζες του έθνους, με την ιστορία. Ακουε, αλλά δεν υπάκουε…

Ο Ιάκωβος έβλεπε ότι η ελληνική συνείδηση έπρεπε να διαφυλαχθή ζωντανή, όσο κι αν παρέρχονται οι γενηές των απόδημων, γιατί πίστευε ότι οι λαοί εξασφαλίζουν την ουσιαστική τους επιβίωση όχι με την απάρνηση των εθνικών και πνευματικών και πολιτισμικών τους καταβολών, αλλά με την διαρκή επαφή με τις πατρογονικές τους ρίζες, χωρίς με τούτο να εμποδίζονται να ενταχθούν και να ενσωματωθούν στις νέες κοινωνίες στις οποίες επέλεξαν όχι μόνον να ζήσουν, αλλά και να μεγαλουργήσουν. Και ότι η Εκκλησία είναι ο μεγαλύτερος παράγων εθνικής αυτογνωσίας και ομοψυχίας, συνεκτικός δεσμός και ενοποιητική δύναμη για όλους μας.

Αυτή την ομοψυχία αγωνίσθηκεν ο Ιάκωβος να διασφαλίσει και γι’ αυτό εργάσθηκε ανύστακτα για το έθνος και κινητοποιούσε τις δυνάμεις της Εκκλησίας στους εθνικούς αγώνες, ανεξάρτητα από το ποια πολιτική παράταξη βρισκόταν στην εξουσία.

Ο Ιάκωβος βρέθηκε πολλές φορές να αγωνίζεται μόνος. Αυτή είναι πολλές φορές η μοίρα των σεμνών και γνήσιων αγωνιστών. Να μάχονται χωρίς να αναγνωρίζουν στον εαυτό τους το δικαίωμα να εξωτερικεύσουν τα μύχιά των. Το έκανε πριν λίγο, πλησιάζοντας στο τέλος, όταν με αφοπλιστική ειλικρίνεια και απαράγραπτα τεκμήρια διηγήθηκε τις βασικές πτυχές της ζωής του, για να φωτίσει όχι μόνο την προσωπική του ιστορία, αλλά και την ιστορία του Ελληνισμού στην Αμερική, του οποίου ήταν ο αδιαμφισβήτητος Ηγέτης…

Ανέχθηκε προπηλακισμός και ύβρεις. Αλλά έμεινε όρθιος, ‘από το χρέος μη κινών’, επίμονος στην επιτυχία των ιερών στόχων του, ανεχόμενος πολλάκις να λερώνεται το ράσο του από εμπτυσμούς και επιθέσεις, πότε εκείνων που δεν τον καταλάβαιναν, και πότε εκείνων που τον καταλάβαιναν μεν αλλά και ήθελαν να τον εμποδίσουν, να τον μειώσουν και να τον αχρηστεύσουν. Ομως ποτέ δεν υπέστειλε τη σημαία των ιδανικών του και ποτέ δεν φοβήθηκε. Στάθηκε ορθός και πελώριος μπροστά στις εφόδους αλλά και στις άνανδρες και ύπουλες επιθέσεις που δέχθηκε και επρόβαλε τα στήθη του προκειμένου να υπερασπισθή αυτό που θεωρούσε δίκαιο και πρέπον, στραφείς πολλές φορές ενάντια στα συμφέροντα των ισχυρών της ημέρας, αυτός που μπορούσε να ξεπερνά με το αετίσιο βλέμμα του τις μικρότητες των ευτελών και τη μυωπία των κομπλεξικών που δεν άντεχαν τη σύγκριση μαζί του.

Παρά το ότι όλοι, τον τελευταίο χρόνο, περιμέναμε το φυσιολογικό, το βιολογικό του τέλος, εν τούτοις σήμερα κανείς δεν θέλει να παραδεχθή πως ο Ιάκωβος δεν είναι πια μαζί μας. Σεις που για πολλά χρόνια τον είχατε Πατέρα και Ποιμένα, αλλά και μείς από την Πατρίδα που τον είχαμε υπόδειγμα ακεραιότητας και δυναμισμού, δεν μπορούμε εύκολα να συμβιβασθούμε με την θλιβερή πραγματικότητα. Ο Ιάκωβος έφυγε από κοντά μας. Μα εμείς που πιστεύουμε στην Ανάσταση λέμε πως εκείνος ζη στη χώρα των μακαρίων πνευμάτων ‘προσδοκών ανάστασιν νεκρών’. Μας βλέπει και μας παρακινεί τώρα από τον ουρανό να συνεχίσουμε τον δικό του αγώνα, να ολοκληρώσουμε τον κύκλο των οραματισμών του. Να ευρύνουμε της καρδιάς μας τους κόλπους, να συντονίσουμε τους κτύπους της, με τους ρυθμούς της Ιστορίας μας. Να αναδειχθούμε ‘πολλώ κάρρονες’.

Η Εκκλησία της Ελλάδος την οποίαν εκπροσωπώ υποκλίνεται διά του Προκαθημένου της εμπρός στο φέρετρο αυτό, μέσα στο οποίο αναπαύεται το χοϊκό σκήνωμα του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου, του πονεμένου εραστού της κατακαημένης Ρωμηοσύνης. Υποκλίνεται μπροστά στον άνδρα που αναδείχθηκε αντάξιος των περιστάσεων, και ετίμησε όσον ολίγοι την ιδιότητα του Πνευματικού Πατέρα και του Εθνικού Αγωνιστή και καταθέτει τον σεβασμό και την αναγνώριση που του ανήκουν καθώς ετελείωσε το επίγειο έργο του, κράτησε την πίστη του καθαρή και ανόθευτη, και πορεύεται την μακαρίαν οδόν της αιωνίας αναπαύσεως..

Αείμνηστε Αρχιεπίσκοπε Ιάκωβε!

Η ιστορία κατέγραψε ήδη το σπουδαίο πέρασμά σου. Ηγήθηκες με επιτυχία του πιο μεγάλου και του πολύτιμου Ελληνορθόδοξου στοιχείου της Ελληνικής Διασποράς.

Τίμησες ως πολίτης και ως θρησκευτικός ηγέτης την μεγάλη Αμερικανική Συμπολιτεία.

Τίμησες την Ελλάδα.

Η ιστορία του Ελληνισμού σε θρηνεί, αλλά και χαίρεται γιατί υπήρξες.

Η Ορθοδοξία δεν θρηνεί, γιατί την υπηρέτησες με ενωτικό όραμα και ακλόνητη πίστη και βοήθησες να μεγαλουργήσει.

Υπήρξες γενναίος και διορατικός, ευγενής σκαπανέας των εθνικών ιδεωδών. Μεγάλος οραματιστής και ρηξικέλευθος ηγέτης.

Λίγο πριν παραδώσεις το πνεύμα, ψέλλισες: ‘Σας ευχαριστώ όλους. Συγχωρώ όλους’. Κι ακούστηκε αυτή η αυτοπροσδιοριστική σου φράση, δυνατή και  ισχυρή ‘ως φωνή υδάτων πολλών’.

Γνώριζες ότι η αγάπη των Ελλήνων όπου γης και η ευγνωμοσύνη του Εθνους σε συνοδεύουν.

Προσωπικά, ένοιωσα τα τελευταία χρόνια και δημόσια σε ευχαριστώ, την άδολη και ανεπιφύλακτη συμπαράστασή σου. Αλλά και για τις πολύτιμες για μένα συμβουλές σου που θα με συντροφεύουν στο υπόλοιπο του προσκαίρου βίου μου. Ακόμη και σήμερα, ημέρα κατά την οποία κλήρος και λαός σε ξεπροβοδίζουμε στην αιωνιότητα επαληθεύεσαι με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο και αποδεικνύεσαι ως Μεγάλος. Τίτλον που δεν θα μπορέσει να σου αποστερήσει ποτέ κανείς, διότι τον κατέκτησες με τα πολλά τάλαντα με τα οποία σε επροίκισε ο Κύριος αλλά και με το σπουδαίο έργο σου και με την μεγάλη προσφορά σου. Και θα ακούσεις σίγουρα  κατά την ημέρα της μελλούσης κρίσεως τη φωνή του Κυρίου μας: ‘ἐπί ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπί πολλῶν σέ καταστήσω• εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου’.

Η Εκκλησία της Ελλάδος, το σύνολο των Αρχιερέων της, κλήρος και λαός, υποκλίνεται μπροστά στο αγιασμένο σκήνωμά Σου. Η ιστορία θα σταθεί γενναιόδωρη μαζί σου. Τώρα που σε χάνουμε θα σε αγαπήσουμε και θα σίγουρα σε εκτιμήσουμε περισσότερο, ακόμη και όσοι σε επέκριναν όσο ζούσες!

Σταυρός και δάφνη, και μυρσίνη δοξαστική, σεβασμός και αγάπη, και τιμή και αναγνώριση, ας συντροφεύουν τον δρόμο σου προς τους Αγγέλους.

Αιωνία σου η μνήμη!».